ارسال: #1

تب چيست :
1 ) اندازه‌ گيري تب :دماي ركتال ( مقعدي ) به دماي مركزي بدن نزديكتر است . درجه حرارت دكتال بالاي 38 درجه سانتيگراد غيرطبيعي در نظر گرفته مي‌شود . ( تب يا هيپرترمي ) . درجه حرارت دهاني و زيربغل پائين تر از درجه حرارت ركتال ميباشد ( تقريباٌ بترتيب 5/0 و 8/0 پائين‌تر از درجه حرارت ركتال )

نحوه اندازه گرفتن درجه حرارت : تب سنج را بمدت 5-3 دقيقه در محل ( مقعد، دهان ، زيربغل ) قرار داده و بعد از مدت مدذكور درجه را مي‌خوانيم سپس بمدت يك دقيقه ديگر در همان محل قرار مي‌دهيم و در صورت وجود افزايش اين عمل را تكرار مي كنيم تا تب‌سيج يك عدد ثابت را نشان‌ دهد

2 ) تفاوت بين تب و هيپرترمي : هيپوتالاموس قدامي مغز در انسان بطور طبيعي درجه حرارت مركزي بدن را تنظيم مي كند ( حدود 1-/+37 ) و نسبت به افزايش و كاهش درجه حرارت محيط حساس بوده و با فرستادن ايمپالسهايي باعث تنظيم درجه حرارت بدن مي‌گردد . تنضيم درجه حرارت بدن در درجه اول با اتساع عروق كوچك پوست جهت اتلاف حرارت و با تعريق ( جهت خنك شدن با تبخير ) صورت مي‌گيرد. در صورتيكه اين مكانيسمهاي دفاعي براي جبران تعادل گرما كافي نياشد درجه حرارت مركزي بدن به بالاتر از نقطه تنظيم مي‌رسد كه به اين حالت هيپرترمي يا گرمازدگي گفته مي شود . هيپرترمي در پاسخ به عفونت ايجاد نمي‌شود بلكه در پاسخ به افزايش درجه حرارت محيط يا بعلت فعاليت فيزيكي بدن مانند ورزش ايجاد مي‌شود و در آن تنظيم هيپوتالاموس بالا نمي‌رود . ولي در تب هيپوتالاموس درجه حرارت بدن را به درجه بالاتري تنظيم مي‌كند .

فيزيولوژي تب :

تب عموما در نتيجه در معرض قرار گرفتن بدن در برابر ميكروارگانيسم‌هاي عفونت ‌زا و كمپلكس‌هاي ايمني يا ساير مواد ايجاد كننده التهاب ايجاد مي شود . در پاسخ به ويروسها و ميكروبها ، سلولهاي خوني ( مونوسيت‌ها و لنفوسيتها ) مواد شيميايي ترشح مي‌كنند كه بعنوان فاكتور تب‌زاي داخلي بوده و باعث توليد پروستاگلاندين E2 در هيپوتالاموس قدامي مي‌شود كه آنهم به نوبه خود نقطه تنظيم درجه حرارت بدن را به نقطه بالاتري انتقال مي دهد. در انسان در پاسخ به اين افزايش تنظيم توسط يك سري مكانيسم ‌هاي فيزيولوژيك عروق پوستي منقبض شده ( تا از اتلاف حرارت جلوگيري شود ) و سوخت و ساز افزايش مي‌يابد تا درجه حرارت مركزي به 38 و بالاتر برسد(علت وجود لرز و يا احساس سرما قبل از افزايش درجه حرارت بدن ) .

در طي بيماري تب‌دار هيپوتالاموس با دقت و هوشياري نقطه تنظيم را كنترل مي‌‌كند ، به نحوي كه درجه حرارت بدن بيشتر از 41 درجه ( حتي در كودكان ) نشود. در حاليكه در هيپرترمي درجه حرارت اغلب بيش از 41 مي‌باشد كه مي‌تواند به گرمازدگي منجر شود .

اثرات تب :

1 ) اثرات مفيد تب :

در آزمايشگاه ثابت شده است كه مكانيسم دفاعي بدن انسان در شرايط تب‌دار مفيدتر بوده و فعاليت بيشتري نسبت به زمان نرمال دارد. در ضمن رشد بعضي از ميكروارگانيسم‌ها در دماي بالا مهار مي‌شود . در حقيقت در گذشته ( قبل از زمان وجود آنتي‌بيوتيك ) با ايجاد تب توسط ايجاد عمدي بيماري مالاريا براي درمان سيفليس ثالثيه استفاده مي‌شد.

2 ) مضرات تب :

در سه مورد تب در عفونت تنفسي فوقاني مضر ميباشد :

الف ) موارديكه كودك شديداً بيمار و ناتوان است و گرفتاري شديد ريوي و قلبي دارد ، مثلاً پنوموني شديد ، كه در اين موارد بعلت اينكه اكسيژناسيون خون كم ميباشد با اضافه شدن تب و نياز بيشتر به اكسيژن كودك دچار مشكل مي‌شود چراكه ريه‌هاي وي توانائي جبران اين ميزان نياز افزايش يافته به اكسيژن را ندارد.

ب ) تب بالاي 42 درجه سانتيگراد مي‌تواند منجر به آسيب عصبي شود . البته همانطوريكه قبلا گفته شد يك حالت خيلي نادر است .

ج ) بچه‌هاي زير 5 سال ، بخصوص 6 ماه تا 3 سال مستعد تب تشنج هستند . بخصوص وقتيكه درجه حرارت مقعدي 40 يا بالاتر باشد . البته همانطوريكه قبلا گفته شد تب تشنج اكثرا در ابتداي بيماري تب دار ايجاد مي‌شود ، در زمانيكه تب در حال بالا رفتن باشد حتي قبل از اينكه والدين از بيماري كودك خود باخبر باشند. در هر صورت تب تشنج خودبخود بهبود يافته و عارضه عصبي طولاني‌مدت خاصي بجاي نمي‌گذارد.

علائم ديگر همراه تب عبارتند از سردرد ، بي‌اشتهايي ، ضعف ، خستگي و درد عضلاني .

3 ) اثرات درمان تب بر :

در تعدادي از مطالعات نشان داده شده است كه تجويز آستامينوفن و آسپرين و ايبوپروفن در سرماخوردگي باعث تشديد انسداد بيني و طولاني شدن زمان انتشار ويروس مي‌شود .

توصيه‌هايي در مورد درمان تب :

1 ) موارديكه درمان ضد تب لازم است :

الف ) بچه‌هاي بالاي 2 ماه تا 5 سال : بچه‌هايي كه ناراحتي بيشتري دارند از تجويز تب‌بر بيشتر نتيجه مي‌گيرند . توصيه سازمان بهداشت جهاني اين است كه درمان تب بر براي مواردي نگه داشته شود كه تب بالايي دارند(درجه حرارت مقعدي 39 درجه سانتيگراد يا بالاتر ) . در صورتيكه بچه تب دار علي رغم تب‌دار بودن هوشيار و فعال باشد به والدين اطمينان و آموزش لازم داده مي شود وكه تب كودك مشكل خاصي ندارد. درصورتيكه تب بعد از 2 روز پائين نيايد بايد كودك را مجداداً ويزيت نموده و در صورت نيافتن علت اوليه تب بايد به بيمارستان جهت بررسي بيشتر ازجاع گردد.

ب ) در بچه‌هاي زير 2 ماه : در اين گروه سني از بچه‌‌ها ثابت نشده‌است كه عوارض تب شديدتر از ساير بچه‌ها باشد. ولي چون تب بخصوصو تب بالا در اين گروه سني نادر است ، وجود تب بيانگر يك بيماري شديد باكتريال است . در كشورهاي در حال پيشرفت بايد يك دوز آنتي بيوتيك تجويز شده و كودك به بيمارستان ارجاع گردد. چون تب يك علامت بيماري زمينه‌اي است ، از بين بردن اين علامت با تجويز تب بر صحيح نبوده و توصيه نمي‌شود .

درمان تب بر :

استامينوفن : داروي انتخابي در بچه‌هاي جوان استامينوفن است و دوز آن 15-10 ميليگرم براي هر كيلوگرم از وزن بدن است كه هر 6-4 ساعت تجويز مي‌شود .

آسپيرين : آسپيرين اثر ضد تب خوبي داشته ، اما استفاده از آن در كودكان همراه عوارضي مي‌تواند باشد كه آنرا بعنوان انتخاب اول مطرح نمي كند . عوارض آن عبارتند از : تحريك معده و افزايش احتمال ايجاد زخم معده و خونريزي و سوراخ شدن معده . آسپيرين بعلت مهار آنزيم سيكلواكسيژناز با عملكرد پلاكت‌ها تداخل نموده و ممكن است باعث افزايش ريسك خونريزي شود ( البته اين عارضه بنظر نمي‌رسد كه در بچه‌ها مهم باشد ) . آسپيرين ممكن است باعث بدتر شدن علائم آسم شده و حتي ايجاد واكنش‌هاي جدي حساسيتي شود .

نهايتا مطالعات نشان مي‌دهند كه در بچه‌هاي دچار عفونت‌هاي ويروسي بخصوص انفلوآنزا ، آبله‌مرغان ممكن است باعث ايجاد يك سندرم نادر بنام سندرم Reye شود كه در آن كبد و مغز دچار اختلال مي‌شوند . از آنجائيكه اغلب رد كردن تشخيص آنفلوآنزا در بچه‌هاي دچار عفونت تنفسي حاد غير ممكن است ، بايد از استفاده از آسپيرين بعنوان ضد تب اجتناب نمود .

داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي : ايبوپروفن يكي از داروهاي اين گروه ميباشد كه اثر و عوارضي شبيه به آسپيرين دارد ( در ايجاد تحريك معده ، زخم معده و خونريزي و يا تشديد آسم و ايجاد واكنش‌ حساسيتي ) .

اگرچه تا حالا هيچ يافته‌اي دال بر ارتباط ايبوپروفن و سندرم Reye مشخص نشده‌است ولي از آنجائيكه علت اينكه آسپيرين با چه مكانيسمي باعث ايجاد سندرم Reye مي‌شود مشخص نشده است و از نظر تئوري مكانيسم اثر ايبوپروفن شبيه آسپيرين است و از طرف ديگر قيمت بالاي ايبوپروفن باعث شده است كه ايبوپروفن بعنوان انتخاب اول تب بر مطرح نباشد .

ساير داروها : ساير داروها مانند فنيل بوتازون و ديپيرون براي تب‌بر موثر است ولي بعلت عوارض زياد آنها بعنوان تب بر استفاده نمي‌شوند .

كارهائيكه انجام آنها توصيه مي شود : چون تب همراه با افزايش متابوليسم پايه و از دست دادن غير محسوس آب بصورت تبخير ميباشد ، استفاده زياد مايعات بايد توصيه شود . لباس كودك بايد در اتاق با دماي 25 درجه يك لباس سبك بوده و از پوشاندن بچه با پتو و .. بايد اجتناب نمود .

كارهائيكه انجام آنها توصيه نمي‌شود : در آوردن لباسها ، حمام كردن با آب سرد يا غوطه ور كردن بچه در آب سرد و اضافه كردن ايزوپروپيل الكل خيلي موثر نبوده و بتنهايي توصيه نمي‌شود .

در اين موارد بعلت اينكه مركز تنظيم درجه حرارت بدن در درجه بالا تنظيم شده‌است ، پائين آوردن سريع درجه حرارت سطحي بدن باعث ايجاد لرز مي‌‌شود و لرز مجددا باعث افزايش درجه حرارت مركزي بدن مي‌شود . در ضمن استفاده از آب جهت پائين آوردن تب باعث انقباض عروق سطحي پوست شده كه آنهم نيز بنوبه خود مانع از اتلاف حرارت و افزايش درجه حرارت مركزي بدن مي‌شود . بنابراين در موارديكه تب بالا ( بالاي 41 درجه ) باشد و پائين آوردن سريع تب مد نظر است قبل از استفاده از حمام و غوطه ور كردن در آب ولرم از تب بر استفاده مي شود ( داروهاي ضد تب همانطوريكه قبلا گفته شد باعث تنظيم هيپوتالاموس به درجه حرارت پائين‌تر مي‌شود و از ايجاد لرز جلوگيري بعمل مي‌آورد ) .

منبع